5. Lekker naïef

Geen betere discussies dan die aan de eettafel. Met menu van deze keer: boerenkoolstamppot. Het onderwerp van discussie was niet Syrië, maar biologische producten.
Mijn debatpartner 'geloofde' niet in biologisch. De normen zijn discutabel, volgens hem. En wie bewijst dat die boer in Spanje zijn tomaten niet stiekem besproeit, of mengt met de niet-biologische tomaten van zijn andere akker? Keurmerken zeggen niks, want wie controleert? En wie zegt dat die controleur niet even wegkijkt als daar wat bankbiljetten wapperen? Aan het einde van het boerenkooldebat moest ik bevestigen dat er vast mensen zullen zijn die de boel (lees: de andere mensen) naaien voor hun eigen gewin. Datzelfde doen mensen immers ook met uitkeringen, brandverzekeringen, varkenspaardenvlees. O ja, en geld voor noodhulp.

De SOS Syrië uitzending van 1 april had naar mijn smaak eenzelfde zuur 'eigenlijk valt het niet te redden' toontje. Jan Bouke Wijbrandi, algemeen directeur van Unicef Nederland, was te gast. Gedurende de avond kwam regelmatig de vraag terug of de euro's die de goede burgers storten wel op de juiste plek terecht zou komen. Aan mevrouw Ploumen -live vanuit de regio!- werd het ook nog maar eens gevraagd. Zij wist ons op het hart te drukken dat dat absoluut het geval was. Er volgde geen discussie, maar ik meende de brauwen van Pauw omhoog te zien schieten. Mijn eerste gedachte was in ieder geval: 'Lekker naïef'.

Natuurlijk weten de hulporganisaties dat hun projecten niet vlekkeloos verlopen. Zij kunnen niks garanderen. Een deel van het geld komt soms in verkeerde handen terecht, of hulpgoederen bederven in de havens dankzij de nukken van een van de partijen. Die nieuwe waterpomp die je eigenhandig neerzet is misschien binnen een maand kapot. En zelfs als de waterpomp het blijft doen, sterven in het buurdorp nog altijd anderen van de dorst.

Maar wat is het alternatief? Niks doen? Wachten met handelen tot iemand het perfecte, waterdichte systeem uitvindt? Een paar jaar geleden zag ik een inspirerend interview met Sylvia Borren, voormalig directeur van Oxfam Novib. Ze vertelde over het veldwerk bij Oxfam en de eindeloze confrontatie met armoede, geweld en andere ellende. Er was maar één manier om dit werk te kunnen doen, zei ze: je moet zorgen dat je niet verbitterd raakt. Sindsdien is het mijn eigen kleine missie om verbittering tegen te gaan. Bij mezelf welteverstaan.

Kiezen voor biologische producten en minder vliegen, of voor het meebetalen aan sociale vangnetten en meewerken aan noodhulp of ontwikkelingssamenwerking vereist een dosis gezonde naïviteit. Of beter: vertrouwen. Natuurlijk moet je kritisch blijven. Maar als we allemaal afgaan op die paar eikels m/v die misbruik maken van goede bedoelingen, veranderen we in een wantrouwend clubje mensheid. En daar wordt het niet gezelliger van aan de eettafel.